Tajemnice Balancera

Zamość, 14.03.2022

Droga Aniu,

w tym liście chciałem poruszyć temat balancerów. Z całą pewnością, w środowisku osób zajmujących się końmi, to pojęcie jest znane. Przewija się w różnych ofertach firm, które produkują pasze dla koni. Ale jak to w życiu bywa: znane, bo faktycznie wiem do czego taka pasza służy i kiedy ją stosować, czy też mam pewny obraz lub ogólne pojęcie, że ta pasza dla koni jest dobra i pomaga. Zatem droga Aniu, pytania są następujące: Co to jest balancer? Skąd ta nazwa? Kiedy i jak ją stosować? W jakich sytuacjach zacząć rozważać stosowanie balancera, a w jakich skupić się najpierw na poprawieniu „zwykłego jadłospisu koni”? Czy balancer mogę podawać z innymi paszami? Jak długo go stosować? Rozwiej proszę TAJEMNICE BALANCERA… raz na zawsze….

Marcin

Lębork, 17.03.2022

Drogi Marcinie,

Witam Cię ciepło i przedwiosennie. Uważam, że temat balancerów poruszyłeś idealnie w czasie. Pogodę jak na marzec mamy wyjątkowo słoneczną. Z tego powodu konie zaczęły intensywnie gubić zimową sierść. Wymiana okrywy włosowej wiąże się z obciążeniem organizmu i wyższym zapotrzebowaniem na składniki odżywcze, których jak wiadomo w obecnym, zeszłorocznym sianie zaczyna brakować. Chodzi przede wszystkim o kwasy tłuszczowe oraz witaminy, głównie A oraz E.

Balancery, inaczej koncentraty, są jednym z najbardziej niezrozumiałych rodzajów pożywienia dla koni. Słowo „balancer“ pochodzi z języka angielskiego i oznacza równowagę i balans. Balancer jest swojego rodzaju równoważnikiem paszy. Balancery są niczym innym jak skoncentrowanym źródłem witamin, minerałów, energii oraz pełnowartościowego białka. Skomponowane są w celu zbilansowania diety koni i dostarczenia im wszystkich niezbędnych składników odżywczych wymaganych dla optymalnego zdrowia i wydajności. Balancer to pasza kompletna, mocno skoncentrowana, cechująca się niskim dawkowaniem i zawierająca wszystko czego wierzchowiec potrzebuje w diecie. Pierwsze koncentraty na rynku zostały stworzone w celu zrównoważenia zbóż, takich jak owies, kukurydza czy jęczmień i przyjmowały głównie formę granulatów. Wszystkie niezbędne witaminy, minerały i białko zostały umieszczone w granulkach, które konie zjadały bardzo chętnie.

Dziś spotykamy wiele balancerów w formie musli, promujących żucie i wydzielanie śliny. Z dodatkiem nie tylko wartościowego białka, witamin czy minerałów ale również niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych pod postacią zimnotłoczonych olejów albo nasion roślin oleistych oraz naturalnych łatwo przyswajalnych witamin pochodzenia roślinnego jak z owoców dzikiej róży, rokitnika, wytłoków owocowych i również naturalnych dobroczynnych antyoksydantów oraz innych wartościowych ziół wspierających zdrowie koni.

Pytasz w jakich sytuacjach zacząć rozważanie stosowanie balancera a w jakich najpierw skupić się nad poprawą jadłospisu koni oraz kiedy i jak go stosować. Uważam, że pierwszym elementem prawidłowego jadłospisu konia jest przede wszystkim stały dostęp do paszy objętościowej, wody i kostki soli. To podstawa. Pasza objętościowa to dobrej jakości siano, a w sezonie letnim również pastwiska. Przewód pokarmowy koni zaprojektowany jest tak, że funkcjonuje sprawnie na diecie wysoko włóknistej, czyli składającej się przede wszystkim z siana i/lub traw pastwiskowych. Jednak biorąc pod uwagę pory roku i rodzaj polskich gleb, a także niektóre rasy koni oraz pracę, którą wykonują często pasza objętościowa i kostka soli nie są w stanie sprostać ich wymaganiom. Aby utrzymać zdrową wagę i wydajność, niektóre konie mogą potrzebować więcej kalorii spalanych jako paliwo lub magazynowanych w postaci tłuszczu niż są w stanie uzyskać z samej paszy objętościowej. Inne konie, takie jak na przykład rosnąca młodzież, klacze karmiące czy konie starsze mogą potrzebować więcej wartościowego białka.

Ponadto trawa pastwiskowa często ma niedobory poszczególnych pierwiastków a siano, które jest składowane dłuższy czas również witamin i kwasów tłuszczowych. Jeżeli posiadamy siano z jednego źródła lub z kilku ale przez sezon podajemy to siano niezmiennie i stale to warto wykonać analizę siana i dostosować suplementację mineralną do wyników jakie uzyskamy. W przypadku gdy zmieniamy siano i karmimy konie różnym sianem w różnym czasie i wykonanie długoterminowej analizy, na której można będzie bazować dłuższy czas jest niemożliwe to warto rozważyć podanie balancera. Również kiedy samo siano czy trawa koniom nie wystarcza a tradycyjne pasze o dużym dawkowaniu dodają zbyt dużo do diety konia to w takim wypadku balancer sprawdzi się idealnie do wypełnienia luki żywieniowej.

Balancer pomoże zoptymalizować dostarczenie mikroelementów oraz kluczowych składników odżywczych, których potencjalnie brakuje w dostępnych źródłach paszy. Dodatkowo kiedy karmimy musli poniżej zaleceń producenta, balancer pomoże uzupełnić braki. Balancer bardzo się przydaje kiedy dieta konia oparta jest wyłącznie na sianie oraz owsie czy jęczmieniu. W takich przypadkach koncentraty pomagają zapewnić odpowiedni poziom wapnia, witaminy E i innych mikroelementów. Z uwagi na niewielkie dawkowanie sprawdzają się także dla koni niejadków.

Wiele z dzisiejszych współczesnych koni, w tym ras prymitywnych, utrzymuje swoją masę ciała przy ograniczonej ilości kalorii nawet gdy wykonują dość ciężką pracę. Wiele takich koni jest łatwa w utrzymaniu a nawet bardzo często ma skłonność do nadwagi. Niektóre konie z tak zwanym genem easy-keeper mają również problemy metaboliczne. W przypadkach tych koni nie tylko kalorie, ale także skrobia znajdująca się w źródłach energii może być bardzo szkodliwa dla ich zdrowia, zwłaszcza tych, które cierpią na koński zespół metaboliczny lub insulinooporność. Ze względu na silnie skoncentrowany charakter i bardzo niskie dawkowanie balancery zaspokajają wszystkie potrzeby żywieniowe takich koni bez konieczności podaży nadmiernych ilości skrobi.

Koncentraty paszowe sprawdzają się doskonale również dla koni w rekonwalescencji. Dostarczają przeciwutleniaczy albo prebiotyków aby wspomóc układ odpornościowy i utrzymać w zdrowiu układ trawienny. Chore konie mogą mieć również ograniczony apetyt a balancer może pomóc w stymulacji spożycia a dodatkowo zapewnić wysoki poziom żywienia w niewielkiej ilości paszy.

Balancery pozwalają zniwelować ilość podawanych suplementów. Cechują się różną zawartością białka. Zazwyczaj pełnowartościowe białko zawarte w balancerach to białko sojowe lub konopne a także słonecznika. Pasze te będą również różnić się poziomami energii, każde z nich są opracowywane w celu zaspokojenia potrzeb żywieniowych koni podczas wielu faz życia: wzrostu, rozwoju, wydajności, reprodukcji i starości. Stosunek składników energetycznych będzie się różnił od typu konia, dla którego pasza jest zaprojektowana. Na przykład balancer przeznaczony dla młodych rosnących koni będzie odznaczał się większymi wartościami białka a dla koni intensywnie pracujących dużą ilością tłuszczu, który umożliwia zmniejszenie ilości skrobi, co z kolei odzwierciedla się pozytywnie na wynikach sportowych, kondycji konia a także wpływa korzystnie na jego układ pokarmowy.

Pasze tradycyjne i mało skoncentrowane pod względem witamin i minerałów zapewniają zbilansowane pożywienie tylko wtedy, gdy koń otrzymuje pełną zaleconą dawkę. Jeśli koń otrzymuje mniej niż zalecana porcja na przykład dlatego, że nie potrzebuje tak dużej dawki skrobi jaka zawarta jest w danej paszy to tym samym nie otrzymuje wszystkich witamin i minerałów. W takich przypadkach balancery świetnie spełniają swoje funkcje.

Olbrzymią zaletą balancera jest jego niskie dawkowanie. Ze względu na gęstość składników odżywczych zalecana dawka zwykle wynosi od 0,5 kg do 1 kg dziennie w zależności od wielkości i typu konia. Większość tradycyjnych pasz ma natomiast dawkowanie średnio od 2 kg do 6 kg dziennie, więc łatwo zauważyć, że balancery zapewniają wyjątkową wartość odżywczą w małej dawce.

Balancery jak najbardziej można stosować wraz z innymi paszami. W zasadzie pierwsze balancery zostały właśnie skomponowane po to aby dodawać je do zbóż w celu bilansacji diety.

Koncentraty można stosować na trzy sposoby:

1. samodzielnie jako źródło białka, witamin i minerałów,
2. w połączeniu z prostymi ziarnami jak owies czy jęczmień lub wysłodkami buraczanymi,
3. w zmniejszonej ilości jako dodatek do pełnowartościowych tradycyjnych pasz, których nie podajemy pełnoporcjowo.

Piękno stosowania takiej paszy równoważącej polega na elastyczności jaką zapewnia w dostosowaniu zarządzania żywieniem poszczególnych koni. Prawidłowo skarmiany balancer daje właścicielom spokojne sumienie, że wszystkie konie w hodowli czy w stadninie otrzymują wszystkie składniki odżywcze potrzebne do wzrostu, wydajności i rozmnażania.

Kiedy i jak długo stosować balancer? Jeśli nie wykonujemy analizy siana bądź rogu kopytowego i nie dostosowujemy adekwatnie do tego suplementacji mineralnej oraz witamin trafnie do pory roku, jeśli konie korzystają z pastwisk lub zbilansowanych witamin całorocznie, jeśli konie nie mają dostępu do pastwisk, jeśli nie stosujemy tradycyjnych i zbilansowanych pasz pełnoporcjowo to w takich wypadkach stosowanie balancera jest uzasadnione i bardzo wskazane. Balancery można stosować przez cały rok dostosowując koncentrat paszowy indywidualnie do zapotrzebowania konia pod względem białka czy energii. W okresie wzmożonych treningów koncentraty można łączyć ze zbożami w celu dostarczenia energii a w okresie przerwy od pracy stosować balancer samodzielnie.

Jak wszystkie pasze, tak samo balancery, należy wprowadzać do diety konia stopniowo przez okres około dwóch tygodni a łączną ilość należy podzielić między dzienne porcje. Spotyka się także bilansowane sieczki trawiaste bądź z lucerny w formie balancerów. Balancery odznaczające się małą ilością sieczki w składzie lub jej brakiem z tego powodu zawsze należy podawać z dodatkową porcją sieczki aby zachęcić do jeszcze większego żucia, produkcji śliny i promocji zdrowia układu pokarmowego.

Karmiąc balancerem należy uważać, aby nie pomylić go z inną paszą o wysokim dawkowaniu. Karmienie zbyt dużą dawką balancera dostarczy nadmiernej ilości składników odżywczych. Koncentrat podawany w nadwyżce lub w zbyt dużej ilości w stosunku do tradycyjnej bilansowanej paszy może sprawić, że koń przekroczy zalecane dawki pewnych witamin i minerałów. Nadwyżka poszczególnych pierwiastków zwykle nie jest niebezpieczna o ile pierwiastki te podawane są w formie zbilansowanej. Jednak należy pamiętać, że pasza  objętościowa, której koń zjada dziennie bardzo duże ilości jest dość dobrym źródłem mikro- i makroelementów i składowe te w paszy objętościowej jak w sianie czy w trawie pastwiskowej nigdy nie znajdują się w stanie zbilansowanym. Z tego względu podając zawyżone dawki koncentratu możemy doprowadzić do dużych rozbieżności równowagi co niekorzystnie wpłynie na zdrowie zwierzęcia.

Marcinie,

Balancery cieszą się co raz większą sławą i są idealnym rozwiązaniem żywieniowym dla zdecydowanej większości koni. Ułatwiają właścicielom komponowanie diety a także ze względu na niskie dawkowanie zabierają bardzo mało miejsca w paszarni. Umiejętnie dobrane do potrzeb konia zapewniają mu optymalny dobór wszelkich składników odżywczych.

Pozdrawiam,

Ania